Kijk je zondagavond ook naar de VPRO-serie Bellicher? En speel je mee met de bijbehorende webgame? Ik wel, om meerdere redenen. Allereerst omdat ik mij vooral zie als verteller en altijd geïnteresseerd ben in nieuwe manieren van vertellen. Wat dacht je van de term participerend-observerend lezen? Net verzonnen. Participerend-observerend onderzoek was zo’n mode-woord uit de zeventiger jaren. Niet meer aan de kant blijven staan, maar meedoen en de eigen ervaringen observeren. De gedachte erachter was dat je dan beter begreep waarover het ging. Bij lezen gaat het niet om begrijpen, maar om geboeid worden. Hoe meer participatie, hoe spannender het wordt. Die participatie begint met hoe direct je als lezer wordt aangesproken. In deze tijd lijkt het in de mode om je tenenkrommende anti-helden als hoofdpersonen voor te schotelen, zoals in de boeken van Kluun, Koch, Grunberg en Robert Vuijsje. Allemaal op hun eigen manier laten ze je niet met rust.
Van consumptie naar participatie
Je zou boeken kunnen plaatsen op een schaal van consumptie naar participatie. Terwijl ik dit opschrijf, bedenk ik me dat veel boeken weliswaar bloedstollend spannend kunnen zijn, maar eigenlijk pure consumptie zijn. Die Milennium-trilogie vond ik heel spannend, maar ik kan niet zeggen dat het mij persoonlijk raakte. Voor de manier van vertellen geldt hetzelfde voor de Bellicher-reek van Charles den Tex: spannend en goed geschreven, maar het dringt niet binnen in je persoonlijke domein. Het onderwerp van de Bellicher-reeks natuurlijk wel: identiteitsfraude op internet, met pasjes, enz. De webgame die hoort bij de Bellicher tv-serie past prachtig bij dit onderwerp: één van de personages uit de serie vertelt je op indringende manier dat je computer besmet is en dat je moet meespelen om daar vanaf te komen. Ik hou daar wel van.
Eén van de redenen waarom ik in het bijzonder in de boeken en tv-serie over Bellicher was geïnteresseerd , was dat ik ook werk aan een verhaal waarin een grote rol wordt gespeeld door internet en identiteit. Gelukkig verloopt mijn verhaal toch weer heel anders. Je zal er na twee jaar werken maar achter komen dat je verhaal al geschreven is …
Pervasive games
Kijk, hier raken we nu een echt punt over partipatie: het vervagen van de grenzen tussen je vertrouwde wereld en die van het andere. Dit gebeurt in de klassieke verhalen die ‘je leven veranderen’. Dit gebeurde een keer bij een toneelstuk over Jules Verne waarin wij als publiek rond moesten lopen van de ene scene naar de andere. Nou ja, het was in ieder geval een poging. Het gebeurt in de vele verhalen waarin lezers en zelfs personages in opstand komen tegen de schrijver. En bij moderne games hebben ze daar een naam voor: pervasive games. In pervasive games vervaagt de grens tussen spel en werkelijkheid. Het spel wordt echter dan je zou willen. Je herinnert je misschien de film The Game uit 1997 nog, waarin Michael Douglas als Nicholas van Orton (leve de IMDB) in een spel terecht kwam dat heel wat rauwer dan de werkelijkheid was. En dan hem lief was.
De webgame Bellicher werd feitelijk aangekondigd als een pervasive game, maar is dat niet echt. Maar ja, dat deden de toneelgezelschappen van eeuwen geleden toch ook al, dat vertellen alsof ‘het jou ook kan overkomen’? Is dit dan Het Nieuwe Vertellen? Ach, dat zijn ook maar grote woorden. Er zitten aantrekkelijke, nieuwe kanten aan. Zoals de combinatie van media en een onderwerp dat maar zo op je monitor binnen kan komen.