Heb je de nieuwe serie Real Humans al gezien? Erg leuk. Hij zal waarschijnlijk wel een keer op de Nederlandse tv komen, maar is voorlopig alleen op dvd verkrijgbaar. In de serie gaat het om zogenaamde hubots, een samentrekking van ‘human robots’. Hubots – sterk op mensen lijkende robots – zijn in opkomst in bedrijven en het huishouden voor praktische taken, maar ook voor de meest intieme vormen van ‘menselijk’ gezelschap. Met alle persoonlijke en maatschappelijke fricties van dien. Zonder het verhaal te verklappen wil ik het hebben over een interessant thema in de serie: hubots als menselijk gezelschap.
Hoe kan een hubot nu menselijk gezelschap zijn? Het is immers een ding, een geprogrammeerde computer. Hij heeft geen ziel. Hij zal ook voorspelbaar reageren, want hij heeft per definitie een beperkt repertoire. Wie wil nu een gesprekspartner die alleen zijn eigen beperkte riedel afdraait? Maar aan de andere kant is hij juist onvoorspelbaar, want wat doet hij als hij vastloopt met zijn beperkte repertoire? En hij mist de jarenlange gemeenschappelijke achtergrond. En toekomst. Daarom is hij niet te vertrouwen. Hij heeft ook geen gevoel, hoe kan hij dan begrijpen wat ik voel? Het is onmenselijk om ouderen te laten verzorgen door hubots (waar ze in de serie onder andere voor worden gebruikt). Zeker als ze aan het dementeren zijn en niet meer doorhebben dat het medeleven van zo’n hubot niet echt is. Het is immoreel om toe te laten dat zo’n weerloos oudje allerlei gevoelens projecteert op zo’n apparaat en zich eraan hecht alsof het een mens is. Geef hem dan een hond.
Dit was een kleine bloemlezing van wat er in mezelf opkwam en in discussie met anderen naar aanleiding van de hubots. En het is niet moeilijk om deze bloemlezing nog flink uit te breiden. Maar wat ik me afvraag is of dit geen rationalisaties zijn. Missen we niet het belangrijkste punt in het menselijk contact: intuïtie, oftewel mensenkennis? Wat zegt je intuïtie over ‘de persoonlijke omgang met hubots’? Mijn intuïtie aarzelt. Misschien nog wel het meeste omdat ik zijn bedoelingen niet kan peilen. Welk ‘programma’ zit er achter zijn gedrag? Of belangrijker: wiens ‘programma’?
Toch blijft het curieus dat mensen opgewonden kunnen raken van een robot. Chimpansees niet. Denk ik. Zelfs niet van een hele mooie chimpbot van de juiste sekse. Maar dat is beschaving. De vraag is of onze beschaving zo ver gaat dat wij in de toekomst menselijke betrekkingen kunnen aanknopen met hubots.