Er zijn mensen die denken dat de wereld plat is en graag uitdrukkingen gebruiken als ‘Als het eruit ziet als een eend, loopt als een eend en kwekt als een eend, dan noem ik het een eend’. Het zijn de mensen die praten over De Waarheid, bijvoorbeeld De Waarheid over De Islam. Praten over De Waarheid is een bezwering – soms smekend, maar vaak ook erg agressief – om de wereld weer plat te slaan tot de vertrouwde werkelijkheid volgens hun evangelie.
Er zijn ook mensen voor wie hun werkelijkheid verschijnt als een drie-dimensionale wereld in een eindeloos heelal van vele werkelijkheden. Hun geestkracht is groter dan de zwaartekracht van hun denkbeelden, waardoor ze kunnen voorkomen dat al die werkelijkheden imploderen tot De Waarheid.
Zonder verhaal is er geen leven mogelijk, het is jouw dampkring rond een planeet. Twee- of drie-dimensionaal, oprecht of doortrapt, in jouw verhaal krijgt alles vorm en betekenis. Jouw verhaal zit in jouw onbewuste, jouw denken, jouw waarneming, jouw karakter, en het is voortgekomen uit de evolutie, jouw genen en jouw ervaringen. En het is voortgekomen uit de archetypische verhalen die je deelt met iedereen in jouw cultuur en de verhalen die anderen jou hebben verteld in de vorm van gesprekken, preken, lesmateriaal, boeken, films, toneelstukken, enz. en die meer of minder onder jouw huid zijn gekropen. Jouw verhaal is een bibliotheek van eindeloos veel grote en kleine ‘boeken’, met ieder hun eigen verhaal, dat ‘verzonnen’ of ‘feitelijk’ is, bewust of onbewust, rationeel of irrationeel, met een meer of minder uitgesproken moraal.
De uitdrukking ’geen woorden maar daden’ moet worden opgevat als het verschil tussen daadkrachtige woorden en slap geouwehoer, niet dat woorden er niet toe doen. Woorden zijn eindeloos veel krachtiger dan daden omdat al je daden worden geleid door de bewuste of onbewuste ‘woorden’ waarmee je het verhaal opbouwt waarbinnen die daden tot stand komen, of dat nu het in bed blijven liggen is omdat je ziek bent, de aanschaf van een onverantwoord dure auto, of het ten oorlog trekken met je leger. Ook voordat het motto werd gebezigd van ‘je koopt geen product maar een ervaring’, leefden we bij de gratie van onze verhalen. Dieren hadden onder andere hun baltsgedrag om hun verhaal te vertellen, personen werken aan hun sociale vaardigheden, en bedrijven, instellingen en politieke partijen zetten pr-afdelingen, lobbyisten en spindocters in en veiligheidsdiensten proberen ieders verhaal ondermijnen. Er kan geen wereldlijke of geestelijke macht bestaan zonder ‘verhaal’ dat zijn bestaan onderbouwt.
Als je wilt begrijpen waarom iemand doet wat hij doet, dan moet je luisteren naar zijn verhaal. Niet om smoesjes te horen, maar om te begrijpen hoe hij de werkelijkheid construeert waarin die daden als een logisch en noodzakelijk onderdeel verschijnen. Je hoeft het er natuurlijk niet mee eens te zijn. En als je een draaideur-crimineel tot ander gedrag wil krijgen, dan moet je eerst proberen het verhaal te begrijpen waarop zijn huidige gedrag is gebaseerd en hem vervolgens helpen een ander verhaal te ontwikkelen.
Jouw verhaal heeft met andere woorden twee kanten: het is de werkelijkheid volgens jou, maar het is ook de werkelijkheid die ontstaat en blijft bestaan doordat jij hem op deze manier vertelt en blijft vertellen. ‘Herinneringen ophalen’ suggereert bijvoorbeeld dat je opzichzelfstaande pakketjes uit je ‘archief’ bovenhaalt, maar zo werkt dat niet. Die gebeurtenissen worden bij het opslaan in je geheugen tot het laatste schroefje uit elkaar gehaald en moet je bij iedere herinnering weer in elkaar schroeven. Tijdens de vele keren dat je zo’n herinnering bovenhaalt, slijten die schroefgaatjes steeds meer uit en raak je steeds meer delen van de gebruiksaanwijzing kwijt. Het is ‘natuurlijk’ dat verhalen in de loop der tijd wegsterven, dat wil zeggen, zo werkt de menselijke geest. Er zijn echter veel verhalen waarvan het essentieel is dat ze levend gehouden worden, denk aan de herdenking van de Tweede Wereldoorlog.
Iedere persoon en cultuur bestaat bij de gratie van zijn ‘verhalen’, zijn mythen en legenden.
Aldus de werkelijkheid volgens Hans Verster. En wat is jouw verhaal?